Pompeje wywarły na Mickiewiczu wstrząsające wrażenie. W liście do Franciszka Malewskiego z 27 czerwca 1830 r. wyjawiał, co i dlaczego w tym mieście szczególnie go poruszyło, czuł się nawet usposobiony do napisania książki o piękności fresków pompejańskich. Ale nie ujawnił nigdy, o czym myślał, gdy długo wpatrywał się w koleiny wyżłobione w kamieniu uliczek Pompejów przez nieskończoną ilość wózków zapisujących tu ślad swojej chwilowej obecności. Może właśnie o czasie odnalezionym, który wbrew prawu przemijania zatrzymała i utrwaliła zamknięta przestrzeń geograficzna tego miasta zgładzonego przez naturę jak gdyby po to, aby wykupione zostało spod władzy czasu? Wystarczyło odgarnąć warstwę „plwocin Wezuwiusza” i wyrosłe na niej drugie życie, aby odsłonił się skansen rzeczywistości cywilizacyjnej trwającej teraz w swym historycznym niegdyś. Mickiewiczowska „historia szlachecka” to w jakiejś mierze literacki trud odkopywania polskich Pompejów, leżących gdzieś przy „wielkiej drodze” prowadzącej z Grodna na Smoleńsk i zwących się Soplicowo. Próba absolutnego utrwalenia w sztuce znikającego kształtu życia i wyjęcia go spod władzy czasu. Ten trud zatrzymania czasu podjął Mickiewicz w momencie, gdy wiedział, że ukochanemu kształtowi życia grozi rozpłynięcie się w niejasnej wizji przyszłości. Bo było to życie zmieniane nie tylko wedle normalnego nacisku nowych zjawisk, ale wręcz rozmywane przez fale obcego żywiołu napływające z Rosji. I to w warunkach ucisku politycznego po upadku powstania listopadowego. Zarazem wiedział także, że jego Pompeje leżą na terenach geograficznych niedostępnych dla polskiego emigranta, na ziemi, którą do istnienia powołać można pamięcią i tylko wspomnieniem zastąpić materialność kontaktu z tamtym pejzażem, obyczajem, językiem. Była to utrata tak pełna, że aż stwarzająca warunki dla absolutnego odzyskania w poezji wszystkiego, co utracone w życiu. Powołania do literackiego bytu świata, który odszedł lub właśnie znikał, a może w tym akurat kształcie nie istniał nigdy. Nieważne. On istnieje i będzie trwał, formując nasze wyobrażenia o życiu autentycznie polskim, o ojczystości obyczajów i swojskim krajobrazie, w którym toczy się życie prawdziwie szczęśliwe. Stąd też Mickiewiczowskie Pompeje – Soplicowo to poniekąd syntetyczny obraz polskości, ekstrakt wszystkiego, co chciałoby się uchronić od zatraty i co zapisało się w pamięci, utrwaliło w sentymentach jako ważne, charakterystyczne, odrębne, kochane i dobre. Wszystkie te dary świata zgromadzone zostają w jednym miejscu oznaczonym jako Soplicowo, zakątek ziemskiego raju, a może arka Noego, w której przechowywano wszystkie egzemplarze żyjącej natury, aby uchronić je przed zniszczeniem. [...] O uczuciowych oraz poznawczych walorach małego, zamkniętego terytorium pisał Mickiewicz w Epilogu i wydaje się, że Soplicowu przysądzone zostały zalety „krajów dzieciństwa”, „gdzie człowiek po świecie biegał jak po łące” i świat zdawał się mieć estetyczne uroki łąki oraz jej, by tak rzec, beztajemniczość, jej prosty ład naturalny. Ten kraj szczęśliwy ubogi i ciasny! Jak świat jest boży, tak on był nasz własny. Własny świat Soplicowa jest wszakże oparty nie tylko na niewielkim, łatwym do poznania terytorium szlacheckiego folwarku i zamożnego dworu, bynajmniej nie ciasnego w dosłownym sensie wyrazu. Także na ładzie i porządku, które określają sposób na życie we „własnym” świecie. To one przede wszystkim powodują, że mikrokosmos Soplicowa jest tak stabilny, oporny wobec zmian, niejako odwieczny, wykluczający możliwość zaskoczenia jakąś innowacją, jakimś przeformułowaniem domowego kodeksu. 1 Wymień cztery cechy świata Soplicowa powodujące, że jest on „własny” 2 Na podstawie akapitu 3. wskaż dwie przyczyny odchodzenia w przeszłość życia szlacheckiego w takim kształcie, w jakim opisał je Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu 3 Dlaczego wyrażenie „historia szlachecka” z akapitu 2. zostało ujęte w cudzysłów? 4 Wypisz z tekstu Aliny Witkowskiej informacje dotyczące etykiety: - czym jest? - co zapewnia? - czego dotyczy? 5 Wynotuj trzy informacje na temat Podkomorzego podane w akapicie 7 6 Jaką charakterystyczną właściwość kultury szlacheckiej opisuje autorka? Podaj dwa przejawy tej cechy obecne w Panu Tadeuszu. 7 Opisz, w jaki sposób tradycję pojmowali egzaltowani romantycy, a jak rozumiał ją Sędzia. 8.Nazwij środek poetycki i określ jego funkcję: "rozmywane przez fale obcego żywiołu napływającego z Rosji” 9.Nazwij środek poetycki i określ jego funkcję:„polski emigrant” (o Mickiewiczu) 10 Nazwij środek poetycki i określ jego funkcję:„jako ważne, charakterystyczne, odrębne, kochane i dobre"